ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁ ରଚନା (Grishma Ritu Essay in Odia) Summer Season essay in odia

ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁ
(Grishma Rutu Essay in Odia)

ପୃଥିବୀପୃଷ୍ଠରେ ସାମ୍ଵତ୍ସରିକ ଋତୁଚକ୍ର ପରିକ୍ରମଣ କେଉଁ ଅନସ୍ତକାଳରେ ପ୍ରକ୍ରିୟା । ସମୟକ୍ରମେ ଅବନୀରାଣୀର ମଞୁଳ ମଞ୍ଚରୁ ଋତୁରାଜ ବସନ୍ତର କାନ୍ତ କମନୀୟ ଛବିଳ ଦୃଶ୍ୟରାଜି ଅନ୍ତର୍ହିତ ହୁଏ । ଋତୁଚକ୍ରର ଆବର୍ତ୍ତନରେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଝାଞ୍ଜି ପବନ ନେଇ ଧାରାମଣ୍ତଳ କରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ । ଚାରୁ ହାସ୍ୟମୟୀ ବାସନ୍ତୀ ଉଷା ସତେଯେପରି ରୁକ୍ଷ, କର୍କଶ, ଦୁର୍ଦ୍ଧମନୀୟ ନିଦାଘ ଆଗମନରେ ସନ୍ତାପିତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଧରାବକ୍ଷରୁ ଅପସରିଯାଏ । ବୈଶାଖ ଓ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଏହି ଦୁଇମାସ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁର ପରିସରରେ ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଚୈତ୍ରରୁ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଏହି ଦୁଇମାସ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁର ପରିସରରେ ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଚୈତ୍ରରୁ ଜ୍ୟେଷ୍ଠମାସ ଶେଷ ହୋଇଥାଏ । ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁର ପ୍ରଭାବ ଅନୁଭାବ ହୁଏ । ସେଥିପାଇଁ ଭକ୍ତ କବି ମଧୁ ସୁଦନ ରାଓ କହିଛନ୍ତି : -

“ଗ୍ରୀଷ୍ମ ବୈଶାଖ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ମାସ
ପ୍ରଚଣ୍ଡରୁନ୍ଦ୍ର ପରକାଶ ।”

ବୈଶାଖର ରୌଦ୍ରତାପ ଜନମାନସରେ କ୍ଳାନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରେ ‌। ଆସକୁଞ୍ଜରୁ କୋକିଳର ପଞ୍ଚମତାଳ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଝିଙ୍କାରିର ଅବାରିତ ଝିଂ ଝିଂ ବିକଟ ସ୍ଵନ, ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଗ୍ରୀଷ୍ମର ଧୂସର ପରିବେଶକୁ ବିରାଗ ଶୂନ୍ୟତାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରେ ।

ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁର ପ୍ରକୃତି –
ବୈଶାଖ- ଜ୍ୟେଷ୍ଠର ଦାରୁଣ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ପ୍ରଭାବରେ ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ଉତ୍ତପ୍ତ ବାୟୁ ଅନୁଭବ ହୁଏ । ତେଜୋଦୀପ୍ତ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କିରଣ ଜାଳରେ ପ୍ରାଣୀ ଜଗତ ଅବସନ୍ନ ହୁଅନ୍ତି । ନଦୀ, ନିର୍ଝର, ପୁଷ୍କରିଣୀ ଜଳ ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ । ବନପ୍ରାନ୍ତରେ ସବୁଜଶ୍ରୀ ପ୍ରତାପୀ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ପ୍ରଭାବରେ ହତଶ୍ରୀ ହୁଏ । ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳରେ ଦିବାଭାଗ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଦୀର୍ଘହୁଏ । ତାପମାତ୍ରାର ଆଧିକ୍ୟ ହେତୁ ମଧ୍ୟାହ୍ନ କାଳରେ ଦୁରରୁ ମରୀଚିକାର ଭ୍ରମ ଜାତ ହୁଏ । ଓଦା ଗାମୁଛା, ଛତା ଓ ଚପଲ ବ୍ୟବହାର ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପଡେ । ବନଭୂମିରେ ବନାଗ୍ନି ଜାତ ହୋଇ ବହୁ ମୂଲ୍ୟବାନ ବନସମ୍ପଦ ନଷ୍ଟ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବନଚର ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଅପ୍ରମିତ ଦୁଃଖର କାରଣ ହୁଏ । ବେଳେ ବେଳେ ଆକଷ୍ମିକ ଝଡବର୍ଷା ସାଙ୍ଗକୁ କରକାପତ, ଘୁଣ୍ଣିଝଡ ଗ୍ରୀଷ୍ମ କାଳରେ ନାନା ଦୁର୍ଘଟଣା ସଂଘଟିତ କରେ । ଗ୍ରୀଷ୍ମର ଅସହ୍ୟ ଜ୍ଵାଳା ଯନ୍ତ୍ରଣା ସାଙ୍ଗକୁ ଗୃହଦାହ କରି ଆକଷ୍ମିକ ବିପତ୍ତି ମଧ୍ୟ ଏସମୟରେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଦାଣ୍ଡର ଭିକାରି କରିଦିଏ ।

ସର୍ବତ୍ର ଜଳାଭାବ ପରିଲିଖିତ ହୁଏ । ପ୍ରାଣୀ ସମାଜ ତୃଷାରେ ଆତୁର ହୁଅନ୍ତି । ଶରୀରରୁ ଶ୍ରମବିନା ଘର୍ମ ନିର୍ଗତ ହୁଏ । ଦିବସର ତାପମାତ୍ରା ଖୁବ୍ ବେଶି ବଢିଯିବାରୁ ଝାଞ୍ଜି ବାୟୁ ପ୍ରବାହ ଜନଜୀବନକୁ ଦୁର୍ବିଷହ କରେ । ଦିବସର ଦ୍ଵିପ୍ରହର ବେଳରେ ରାସ୍ତାଘାଟ ନିର୍ଜନ ହୋଇଯାଏ । କେହି କେହି ପଥଶାନ୍ତ ପଥିକ ଅଥବା ପଦାରେ ବିତରଣ କରୁଥିବା ଗୃହ ପାଳିତ ପଶୁ ଝଙ୍କାଳିଆ ବୃକ୍ଷର ଛାୟାରେ ଆଶ୍ରୟ ଲୋଡନ୍ତି । ଶରୀରକ ଆବୃତ କରୁଥିବା ପୋଷାକ ପରିଚ୍ଛେଦଗୁଡିକ ମନରେ ବ୍ୟସ୍ତତା ସୃଷ୍ଟିକରେ । ସୁଶୀତଳ ପାନୀୟ, ସୁମଧୁର ପଇଡ ତଥା ଚନ୍ଦନ ପ୍ରଲେପନ ଆତ୍ମାକୁ ଆହ୍ଳାଦିତ କରି ପ୍ରସନ୍ନତା ଭରିଦିଏ । ବନ ଉପବନରେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ମଲ୍ଲୀ, ଚମ୍ପା ଓ ବଉଳ ପ୍ରଭୃତି ଫୁଲର ମହକ ବାସ୍ତବରେ ନୀରସ ପ୍ରାଣକୁ ଆମୋଦିତ କରେ । ବାସ୍ତବିକ ସ୍ନାନ, ପାନୀୟ, ଚନ୍ଦନ, ସୁଶୀତଲ ଶଯ୍ୟା ଓ ଆର୍ଦ୍ରବସ୍ତ ଏ କାଳରେ ପ୍ରାଣର ଦହନକୁ ଉପଶମ କରେ ‌।

ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ପଲ୍ଲୀ ଜୀବନ –
ଗ୍ରୀଷ୍ମ କାଳୀନ ପଲ୍ଲୀ ଜୀବନ ଭିନ୍ନ ଏକ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ତୀବ୍ର ଜ୍ଵଳନରେ ଜଳର ଅଭାବ ପଲ୍ଲୀ ଜୀବନକୁ ହନ୍ତସନ୍ତ କରାଏ । ଛଣଛପର ଘର, ଝିଙ୍କାଳିଆ ବୃକ୍ଷ, ଲେମ୍ଵୁ, ଦହି ସରବତ, କାକୁଡି, ତରଭୁଜ ଓ ଟଙ୍କ ତୋରାଣୀର ଆଦର ବଢାଏ । ପ୍ରଚଣ୍ଡ ରୌଦ୍ରତାପ ହେତୁ ବାଦ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ସମ୍ଭବ ହେଉଥିବାରୁ କୁଟୀର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ଆଗ୍ରହ ବଢେ । ନାନା ହସ୍ତ କର୍ମ ସାମଗ୍ରୀ ପ୍ରସ୍ତୁତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଗ୍ରୀଷ୍ମର ମଧ୍ୟାନ୍ନ ଦୁଃସହ ହୋଇଥିବାରୁ ଲୋକମାନେ ପଦାକୁ ବାହାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଓଦା ଗାମୁଛା, ଛତା ଓ ଛପର ବ୍ୟବହାର ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପଡେ । ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଭ୍ୟତାର ତାଳପତ୍ର ବିଛଣାର ଆଦର କେବଳ ନିହାତି ଗରିବ ପରିବାରରେ ରହିଥିବା ବେଳେ ବିଦ୍ୟୁତ ପଙ୍ଖା ଓ ଶୀତ ତାପ ନିୟନ୍ତ୍ରକ ଯନ୍ତ୍ର ଧନିକ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ଆମୋଦ ଦିଏ । ମୃଗ ତୃଷାରେ ପଥଭ୍ରାନ୍ତ ହୁଏ ।

ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁରେ ଫୁଲଫଲ –
ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ମଲ୍ଲୀ, ହେନା, ଚମ୍ପା, ବଉଳ, ମଧୁମାଳତୀ ଆଦିଫୁଲର ମହକ ଆମୋଦ ଦିଏ । ଆମ୍ଵ, ପଣସ, ଜାମୁକୋଳି, ସପୁରି, ଡାଳିମ୍ଵ, ବେଲ, ତାଳ, ଖଜୁରୀ, ତରଭୁଜ, ଲିଚୁ ଓ ସପେଟା ଆଦି ଫଳର ସମ୍ଭାର ଆଦି ଧରଣୀକୁ ହରସ ମୁଖର କରାଏ । କୃଷକମାନେ ବହୁତ ପରିଶ୍ରମ କରି କିଆରିରେ ପାଣି ଯୋଗାଇ ବାଇଘଣ, ପୋଟଳ, ଜହ୍ନି, ଭେଣ୍ତି ଆଦି ପରିବା ଚାଷ କରିଥାନ୍ତି ।

ଯାତ୍ରା ଓ ପର୍ବପର୍ବାଣୀ –
ତାପକ୍ଳିଷ୍ଟ ନିରସ ଜନଜୀବନକୁ ଗ୍ରୀଷ୍ମ କାଳରେ ସରସ ପର୍ବପର୍ବାଣି ଗୁଡିକ ହର୍ସମୁଖର କରନ୍ତି । ପଣା ସଂକ୍ରାନ୍ତି, ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା, ରଜସଂକ୍ରାନ୍ତି, ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ, ସାବିତ୍ରୀ ଅମାବାସ୍ୟା ଆଦିପର୍ବ ପର୍ବାଣୀ ପ୍ରାଣରେ ଫୁଲକ ସୃଷ୍ଚି କରେ । ଓଡିଶାର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଶକ୍ତିପୀଠ ଝଙ୍କଡର ଶାରଳା, କାକଟପୁରର ମା ମଙ୍ଗଳା ଓ ବାଙ୍କୀର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ ମା ଚର୍ଚ୍ଚିକାଙ୍କ ପବିତ୍ର ପୀଠରେ ଝାମୁଯାତ୍ରା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ । ରୁକ୍ଷ, ପାଣ୍ଡୁର ମଧ୍ୟାହ୍ନର ଭୂମି ଉପରେ ପାଦ ରଖିବା ଅସମ୍ଭବ ହେଉଥିବା ବେଳେ ଦେବୀଙ୍କର ଅପାର କରୁଣା ଲାଭ କରି ପ୍ରଜ୍ଵଳିତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତମାନେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ନିଜର ସାଧନା, ନିଷ୍ଠାର ଯେଉଁ ଚରମ ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଥାନ୍ତି ତାହା ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଚ କରିଥାଏ ।

ଉପସଂହାର –
ଋତଚକ୍ରରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମର ସ୍ଥାନ ପ୍ରଥମ । ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭିଦ ସମସ୍ତେ ଏହାର ପୀଡାରେ ଉତ୍ପୀଡିତ ହୁଅନ୍ତି । ଦୁଃଖ, କଷ୍ଟ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସତ୍ତ୍ଵେ କୋଇଲି କଣ୍ଠର ମଧୁରଗାନ, ଅପରାହ୍ନର ଶୀତଳପବନ ବେଶ ଅଭୁଲା ହୋଇ ରହେ । ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ କଷ୍ଟଦାୟକ ହୋଇମଧ୍ୟ ଏହା ଅଶେଷ ହିତକର । ବର୍ଷାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଜଣାଇ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଧରାପୃଷ୍ଠରୁ ବିଦାୟ ନିଏ ‌। ବିଦ୍ୟୁତଲୋଚନା ବର୍ଷାବଧୂ ବାରି ବର୍ଷଣରେ ପୃଥିବୀର ପ୍ରାଣରେ ଲେପିଦିଏ ଶୀତଳତାର ଚନ୍ଦନ । ନୂତନ ଜୀବନଲାଭ କରି ଧରୀତ୍ରୀ ହୁଏ ଉଲ୍ଲାସିତ ‌। ତେଣୁ କବି ଗ୍ରୀଷ୍ମର ପଶସ୍ତିଗାନ କରିବାକୁ ଯାଇ କହିଛନ୍ତି -

   “ନିଦାଘ ସମୟ ହେଲେ ହେଁ ଦାରୁଣ
   ଅଟେ ଜଗତର ମିତ୍ର
   ଜନମାଇ ମେଘ ସାଧେ ପ୍ରାଣୀହିତ
      ବିଧି ବିଧାନ ବିଚିତ୍ର । ”